ฟ้าทะลายโจร ราชาแห่งความขม-เย็น ตามรับโบราณและการรักษาโควิด

ฟ้าทะลายโจร ราชาแห่งความขม-เย็น ตามรับโบราณและการรักษาโควิด

ในปัจจุบันมีหลายๆคนหันมาใช้ยาสมุนไพรไทยในการรักษาโรคและในช่วงที่มีโรคระบาดร้ายแรงเช่น โควิด-19 ฟ้าทะลายโจรจึงนับว่าเป็นหนึ่งในยาสมุนไพรที่นิยมอย่างมาก เนื่องจากมีสรรพคุณในการรักษาโรคหลายอย่างอธิเช่น แก้อาการไอ เจ็บคอ แก้ไข้ทั่วไป และเป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวาง เนื่องจากยาสมุนไพรฟ้าทะลายโจรเป็นการบูรณการระหว่างแพทย์ภูมิปัญญาตะวันออกกับแพทย์แผนไทยเข้าด้วยกัน โดยอ้างอิงจากหลักฐานคัมภีร์ฉันทศาสตร์ ผู้แต่งคือ พระยาพิศณุประสาทเวช (คง ถาวรเวช) ในสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งมีแนวคิดที่ที่เชื่อว่าอาการเจ็บป่วยนั้นเกิดจาก ความไม่สมดุลของธาตุทั้ง 4 ในร่างกายคนเรา ประกอบด้วย ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลมและธาตุไฟ วิธีการรักษาในสมัยนั้นคือการชิมรสจากสมุนไพรว่ามีรสอย่างไรและเหมาะกับธาตุอะไร ทำการจดบันทึกและปรุงเป็นตำรับยา จากนั้นนำไปรักษาผู้ป่วยโดยจากสังเกตอาการของผู้ป่วย ซึ่งสามารถสรุปได้ทั้งหมด 9 รสยา ประกอบด้วย

1. รสฝาด (Astringency)

สรรพคุณ : สมานบาดแผล แก้บิด ปิดธาตุ (ทำให้หยุดถ่ายอุจจาระ) คุมธาตุ(ทำให้การถ่ายอุจจาระเป็นปกติ) แก้ท้องร่วง แก้ท้องเสีย

ไม่ถูกกับโรค : ไอ ท้องผูก โรคพรรดึก (โรคที่อาหารคั่งค้างอยู่ภายในท้อง ทำให้เกิดอาการท้องผูกอย่างแรง)

2. รสหวาน (Sweetness)

สรรพคุณ : บำรุงกำลัง แก้อ่อนเพลีย ลดความเมื่อยล้า

ไม่ถูกกับโรค : โรคเบาหวาน เสมหะ ฟันผุ อาเจียน น้ำเหลืองเสีย บาดแผล

3. รสมัน ( Fat )

สรรพคุณ : แก้ปวดเมื่อย บำรุงเส้นเอ็น บำรุงไขข้อ บำรุงเหยื่อกระดูก และให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย

ไม่ถูกกับโรค : ไอ หอบ เกี่ยวข้องกับเสมหะ ร้อนใน กระหายน้ำ รวมไปถึงไข้หวัดต่างๆ

4. รสเค็ม ( Saltiness )

สรรพคุณ : แก้โรคผิวหนัง น้ำเหลืองเสีย ชำระเมือกมันในลำไส้ ( ดีท็อกซ์ลำไส้ ) ฟอกโลหิต แก้เสมหะเหนียว

ไม่ถูกกับโรค : ท้องร่วง กระเพาะอาหารเป็นแผล โรคบิดมูกเลือด ( ท้องเสียเมื่อถ่ายจะมีมูกเลือดมาด้วย )

5. รสเปรี้ยว ( Sourness )

สรรพคุณ : แก้ไอ แก้เสมหะเหนียว ท้องผูก ขับถ่ายสะดวก บำรุงโลหิต แก้กระหายน้ำ

ไม่ถูกกับโรค : ท้องเสีย น้ำเหลืองเสีย และไข้ต่างๆ

6. รสขม ( Bitterness )

สรรพคุณ : บำรุงโลหิตและดี แก้ไข้ แก้โลหิตพิการ (มีอาการปวดศีรษะ ตาแดงเป็นสีโลหิต) บำรุงน้ำดีและช่วยเจริญอาหาร

ไม่ถูกกับโรค : โรคหัวใจ โรคลมจุกเสียด แน่นเฟ้อ

7. รสเมาเบื่อ ( Intoxicant taste )

สรรพคุณ : แก้พิษต่าง ๆ เช่น พิษโลหิต พิษไข้ พิษดี พิษเสมหะ พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย

ไม่ถูกกับโรค : โรคหัวใจพิการ ไอ

8. รสหอมเย็น ( Savouriness )

สรรพคุณ : สดชื่น แก้อ่อนเพลีย เหมื่อยล้า บำรุงกำลัง บำรุงหัวใจ ตับ ปอดและบำรุงครรภ์

ไม่ถูกกับโรค : โรคลมจุกเสียดแน่น ลมป่วง

9. รสเผ็ดร้อน ( Spiciness )

สรรพคุณ : แก้ลม จุกเสียด ท้องอืด ย่อยอาหาร แน่นเฟ้อ ขับลม ขับเหงื่อ บำรุงธาตุไฟ

ไม่ถูกกับโรค : โรคไข้ ตัวร้อน เพ้อคลั่ง

เมื่อพิจารณาแล้ว สรุปได้ว่าฟ้าทะลายโจรมีรสขมจึงมีคุณสมบัติรักษาไข้หวัดและเจ็บคอได้ตามหลักยาโบราณ และจัดในกลุ่มยาเย็นคือจะช่วยลดธาตุไฟในร่างกายแต่ถ้าหากรับประทานนานเกิน 7 วัน อาจทำให้เกิดอาการท้องอืด แขนขาชา อ่อนแรงได้ ดังนั้นแล้วไม่ควรจะรับประทานเป็นเวลานาน และไม่ควรรับประทานถ้าไม่มีอาการป่วยไข้

ถึงแม้ว่าจากการวิจัยนั้นยังไม่พบว่าฟ้าทะลายจะสามารถรักษาโรคแพร่ระบาดโควิด-19 ได้อย่างชัดเจน แต่สามารถรับประทานเพื่อเพิ่มภูมิคุ้มกันในร่างกายได้เช่นกัน ทั้งนี้ยังมียาสมุนไพรประเภทอื่น ๆ ที่จัดอยู่ในประเภทเดียวกันกับฟ้าทะลายโจร เช่น ยาเขียว ก็สามารถรักษาโรคไข้หวัด เจ็บคอได้ นอกจากนี้หรือยาสมุนไพรชนิดอื่น ๆ เช่น ขมิ้นชัน มีรสเผ็ดสามารถรักษาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ เป็นต้น ดังนั้นแล้วหลักการรักษาโรคจากสมุนไพรนั้นสามารถอ้างอิงได้จากรสชาติ ซึ่งถือว่าเป็นความภูมิใจอย่างหนึ่งของประเทศไทยที่สามารถปลูกและใช้สมุนไพรรักษาโรคได้ตามหลักยาแผนโบราณที่ดีเยี่ยมไม่แพ้ยาแผนปัจจุบัน